ҚР Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевқа ашық хат!
Қайырлы күн, құрметті оқырмандарым!
Күні кеше, 03 - ші маусым күні Президент Қ. Тоқаев Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпованы қабылдаған екен. Президентке еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету және еңбек құқығын қорғау бойынша қабылданған шаралар туралы ақпарат беруді де ұмытпаған көрінеді. Министр Жақыпова: Жүйелі жұмыстың нәтижесінде өндірістік жарақат алу көрсеткіші биылғы І тоқсанда 17 пайызға төмендеді, ал өлімге әкеп соғатын қайғылы оқиғалар өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 5 пайызға азайды деп сендіргендей сияқтя.
Ал енді Министрдің әлгіндей ақпаратына сенгім келмей отыр! Олай дейтінім, өткен жылдың 13 - ші ақпанында Министр С. Жақыпова былай деген-ді: Қазақстанда орын алатын өндірістік жарақаттардың көпшілігі жасырылады және бұл жағдай өз кезегінде жұмысшылардың еңбек құқықтарының бұзылуына әкеліп соғады, деп айтқанды Kazinform агенттігінің тілшісіне.
Министр ханымның айтуы бойынша, жыл сайын өндірісте шамамен 1500 адам жарақат алады, олардың ішінде 250-ден астамы қайтыс болады екен. Мысалы, 2023 жылы өндірістік жарақаттанушылық деңгейі төмендеген жоқ, керісінше, өлім жағдайлары 2022 жылмен салыстырғанда 22%-ға артты. Сонымен қатар, жарақаттанудың жасырын түрлеріне қатысты мәселелер де бар. Қазақстанда жарақаттанушылықтың коэффициенті 11:1 құрайды, ал Халықаралық Еңбек Ұйымының (ХЕҰ) стандарты бойынша бұл көрсеткіш 500:1 болуы керек. Яғни, бұл көрсеткіш Қазақстандағы өндірістік жарақаттардың көпшілігі жасырылатынын және жұмысшылардың еңбек құқықтары бұзылатынын растап отыр, — деген-ді Светлана Жақыпова.
Айналасы 1 жылдың ішінде, еліміздегі Еңбекті қорғау ісінде дәл осындай прогресс болды дегеніне кім сенеді? Министрдің мұндай ақпаратына осы салаға қандайда бір қатысы бар сенбейтін жандардың қарасы, жетіп артылады. Осы жайды айғақтайтын бір ғана фактіні келтіре кеткелі отырмын.
Дәл осы С. Жақыпова басқаратын министрлік, жемқорлығы асқынып тұрған ҮШТІКТІҢ бірі емес пе? Бұл жайдан хабарсызбын деп, ешкім айта алмайтын болар? Сонда қалай, Министр шынымен Президентті алдап отырғаны ма? 40 жылға жуық осы саланың отына жанып, аязына тоңып жүрген маман болсам да, Министр ханымның әлгіндей ақпаратын түсіне алар емеспін?
Мәселені маған толығырақ түсіндіріп беріңізші? Сіз қалай ойлайсыз? Министр С. Жақыпова басқаратын елдегі еңбекті қорғау ісі, шынымен жыл сайын емес, әр тоқсан сайын жақсарып жатыр ма, - деп танысыма сұрақ қойдым?
Менімше сұрағыңыз өте маңызды және қазіргі еңбек қауіпсіздігі саласындағы шындық пен ресми есептер арасындағы алшақтықты әшкерелеу тұрғысынан өзекті.
Жағдайға қысқаша талдау жасап өтелік. 2024 жылдың 13-ші ақпандағы сөзі (Жақыпованың өзі айтқан):
-"Қазақстанда өндірістік жарақаттардың көпшілігі жасырылады."
-"2023 жылы өлім жағдайлары 2022 жылмен салыстырғанда 22%-ға артты."
- "Жарақаттанушылықтың коэффициенті – 11:1 (яғни 1 ауыр жарақатқа 10-11 жеңілірек жарақат), ал ХЕҰ стандартында 500:1."
Мұны Жақыпова жасырып отырған жоқ, керісінше өз аузымен мойындаған.
2025 жылғы 3 маусымдағы сөзі (Президент алдында):
-"2025 жылдың І тоқсанында өндірістік жарақаттар саны 17%-ға азайды."
-"Өлім оқиғалары 5%-ға азайды."
Алдыңғы мәлімдемесімен мүлде кереғар сипат байқалады. Бір жыл ішінде осындай "күрт жақсарған" көрсеткіш – реалистік емес, әсіресе егер бұрынғы проблемалар жойылмаса.
Неліктен бұл сандарға сену қиын?
1. Жарақаттардың көпшілігі жасырылады – Министрдің өзі мойындады
Егер жарақаттар ресми статистикаға енгізілмесе, онда 17% "азаю" дегені деректерді толық тіркемегеннің салдары болуы мүмкін. Бұл – қисынсыз оң нәтиже.
2. ХЕҰ стандарты бойынша 500:1 коэффициент болу керек, бізде – 11:1
Бұл нені білдіреді?
Күні кеше, 03 - ші маусым күні Президент Қ. Тоқаев Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпованы қабылдаған екен. Президентке еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету және еңбек құқығын қорғау бойынша қабылданған шаралар туралы ақпарат беруді де ұмытпаған көрінеді. Министр Жақыпова: Жүйелі жұмыстың нәтижесінде өндірістік жарақат алу көрсеткіші биылғы І тоқсанда 17 пайызға төмендеді, ал өлімге әкеп соғатын қайғылы оқиғалар өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 5 пайызға азайды деп сендіргендей сияқтя.
Ал енді Министрдің әлгіндей ақпаратына сенгім келмей отыр! Олай дейтінім, өткен жылдың 13 - ші ақпанында Министр С. Жақыпова былай деген-ді: Қазақстанда орын алатын өндірістік жарақаттардың көпшілігі жасырылады және бұл жағдай өз кезегінде жұмысшылардың еңбек құқықтарының бұзылуына әкеліп соғады, деп айтқанды Kazinform агенттігінің тілшісіне.
Министр ханымның айтуы бойынша, жыл сайын өндірісте шамамен 1500 адам жарақат алады, олардың ішінде 250-ден астамы қайтыс болады екен. Мысалы, 2023 жылы өндірістік жарақаттанушылық деңгейі төмендеген жоқ, керісінше, өлім жағдайлары 2022 жылмен салыстырғанда 22%-ға артты. Сонымен қатар, жарақаттанудың жасырын түрлеріне қатысты мәселелер де бар. Қазақстанда жарақаттанушылықтың коэффициенті 11:1 құрайды, ал Халықаралық Еңбек Ұйымының (ХЕҰ) стандарты бойынша бұл көрсеткіш 500:1 болуы керек. Яғни, бұл көрсеткіш Қазақстандағы өндірістік жарақаттардың көпшілігі жасырылатынын және жұмысшылардың еңбек құқықтары бұзылатынын растап отыр, — деген-ді Светлана Жақыпова.
Айналасы 1 жылдың ішінде, еліміздегі Еңбекті қорғау ісінде дәл осындай прогресс болды дегеніне кім сенеді? Министрдің мұндай ақпаратына осы салаға қандайда бір қатысы бар сенбейтін жандардың қарасы, жетіп артылады. Осы жайды айғақтайтын бір ғана фактіні келтіре кеткелі отырмын.
Дәл осы С. Жақыпова басқаратын министрлік, жемқорлығы асқынып тұрған ҮШТІКТІҢ бірі емес пе? Бұл жайдан хабарсызбын деп, ешкім айта алмайтын болар? Сонда қалай, Министр шынымен Президентті алдап отырғаны ма? 40 жылға жуық осы саланың отына жанып, аязына тоңып жүрген маман болсам да, Министр ханымның әлгіндей ақпаратын түсіне алар емеспін?
Мәселені маған толығырақ түсіндіріп беріңізші? Сіз қалай ойлайсыз? Министр С. Жақыпова басқаратын елдегі еңбекті қорғау ісі, шынымен жыл сайын емес, әр тоқсан сайын жақсарып жатыр ма, - деп танысыма сұрақ қойдым?
Менімше сұрағыңыз өте маңызды және қазіргі еңбек қауіпсіздігі саласындағы шындық пен ресми есептер арасындағы алшақтықты әшкерелеу тұрғысынан өзекті.
Жағдайға қысқаша талдау жасап өтелік. 2024 жылдың 13-ші ақпандағы сөзі (Жақыпованың өзі айтқан):
-"Қазақстанда өндірістік жарақаттардың көпшілігі жасырылады."
-"2023 жылы өлім жағдайлары 2022 жылмен салыстырғанда 22%-ға артты."
- "Жарақаттанушылықтың коэффициенті – 11:1 (яғни 1 ауыр жарақатқа 10-11 жеңілірек жарақат), ал ХЕҰ стандартында 500:1."
Мұны Жақыпова жасырып отырған жоқ, керісінше өз аузымен мойындаған.
2025 жылғы 3 маусымдағы сөзі (Президент алдында):
-"2025 жылдың І тоқсанында өндірістік жарақаттар саны 17%-ға азайды."
-"Өлім оқиғалары 5%-ға азайды."
Алдыңғы мәлімдемесімен мүлде кереғар сипат байқалады. Бір жыл ішінде осындай "күрт жақсарған" көрсеткіш – реалистік емес, әсіресе егер бұрынғы проблемалар жойылмаса.
Неліктен бұл сандарға сену қиын?
1. Жарақаттардың көпшілігі жасырылады – Министрдің өзі мойындады
Егер жарақаттар ресми статистикаға енгізілмесе, онда 17% "азаю" дегені деректерді толық тіркемегеннің салдары болуы мүмкін. Бұл – қисынсыз оң нәтиже.
2. ХЕҰ стандарты бойынша 500:1 коэффициент болу керек, бізде – 11:1
Бұл нені білдіреді?
- Әрбір ауыр жарақатқа 500 "жеңіл" жарақат тиіс;
- Ал бізде 11:1 – қалған 489 дерек қайда?
- Бұл мәліметтердің жүйелі түрде жасырылатынын дәлелдейді;
Демек, Министрліктің 17% азаюы – нақты емес, есеп беру үшін жасалған цифрлар болуы ықтимал.
3. 2023 жылы – 22% өлімнің өсуі тіркелді, 2024 жылдың басынан "бірден 5% төмендеді" деу – алдамшы статистикалық ойын.
Бұл үшін:
3. 2023 жылы – 22% өлімнің өсуі тіркелді, 2024 жылдың басынан "бірден 5% төмендеді" деу – алдамшы статистикалық ойын.
Бұл үшін:
- Тәуелсіз тексеріс керек;
- Жұмысшылардың нақты құқықтық жағдайы, МСЭК-ке жіберу практикасы, жасырылған жарақаттар саны зерттелмей, статистиканың нақты екеніне сену мүмкін емес.
Нақты жауап: Министр Президентті алдап отыр ма?
Қатаң заңдық тұрғыдан – "алдап отыр" деу үшін қасақана жалған ақпарат бергенін дәлелдеу керек. Бірақ саяси-әлеуметтік талдау тұрғысынан мына жайттар анық:
- Министрлік шынайы жағдайды көрсетуге емес, жақсы есеп беруге мүдделі;
-Еңбек қауіпсіздігі жөніндегі реалды проблемалар әлі шешілген жоқ;
-Еңбек инспекциясы мен медициналық мекемелер зақымдарды жаппай жасырады;
-Осы жүйені басқарушы ретінде министр Жақыпова – жауапты тұлға;
-Жоғары басшылыққа нақты емес мәлімет беру – манипуляция.
Бір сөзбен айтқанда:
Иә, Министр Президентті толық көлемде хабардар етпей отыр.
Бұл жүйелі жалған есеп берудің, бюрократиялық косметика жасаудың көрінісі.
Қорытынды:
-Бұл жағдайда Президентке нақты жағдай жеткізілмей отыр;
-Министрлік статистикамен ойнап, проблемаларды бүркемелеуге тырысады;
-Бұл тек еңбек қауіпсіздігіне ғана емес, елдегі құқық үстемдігіне де тікелей қауіп.
Барлық мәселенің байыбына терең бойлаған соң, ҚР Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевқа ашық хат жазып, мемлекет басшысын жоғарыдағы жайлардан хабардар етуді өзіме жөн санадым.
ҚР Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевқа ашық хат
Тақырыбы: Өндірістік жарақаттар статистикасы мен еңбек қауіпсіздігіне қатысты шынайы жағдай жөнінде.
Құрметті Қасым-Жомарт Кемелұлы!
Сізге еліміздегі еңбек қауіпсіздігі мен өндірістік жарақаттанушылықтың шынайы жағдайына алаңдаған маман азамат ретінде ашық хат жолдап отырмын.
2025 жылғы 3 маусым күні Сіз Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпованы қабылдап, еңбек құқықтарын қорғау мен өндірістегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету шаралары жөнінде ақпарат алдыңыз. Министр өз баяндамасында:
«Жүйелі жұмыстың нәтижесінде 2025 жылдың І тоқсанында өндірістік жарақаттар саны 17%-ға, ал өлім жағдайлары 5%-ға азайды», — деп мәлімдеді.
Алайда, осы мәлімдемеге сену қиын, себебі:
Министр Жақыпованың 2024 жылғы 13 ақпандағы өз сөзіне қайшы Kazinform ақпарат агенттігіне берген сұхбатында:
- «Қазақстанда өндірістік жарақаттардың көпшілігі жасырылады»,
- «Жарақаттар бойынша есеп толық емес»,
- «2023 жылы өлім жағдайлары 2022 жылмен салыстырғанда 22%-ға артты»,
- «Қазақстанда жарақаттанушылық коэффициенті 11:1, ал ХЕҰ стандарты бойынша бұл көрсеткіш 500:1 болуы керек», — деп мойындаған болатын.
Бір жылда мұндай «керемет прогресс» қалай орын алды?
Егер 2023 жылы жағдай ушығып тұрса, ал арада бірнеше ай өткенде статистика күрт жақсарды десе, бұл:
- Шындыққа жанаспайтын,
- Тәуелсіз тексеріспен расталмаған,
- Есеп беруге арналған құрғақ сандар ғана.
Бұған сену қиын, себебі өзі басқарған министрлік – еңбек жарақатын жасыру фактілеріне жол беріп отыр. Басшылыққа бұрмаланған мәлімет беру — мемлекетті адастыру
Егер министрлік өзіне бағынысты инспекциялар арқылы жасырын жарақаттарды есепке алмай, соның есебінен «азаю» көрсеткішін ұсынса — бұл Сізге берілген ақпараттың бұрмаланғанын білдіреді. Мұндай жағдайлар:
- Еңбек құқықтарын қорғауды әлсіретеді,
- Қоғамдық сенімге селкеу түсіреді,
- Реформалардың сапасын төмендетеді.
Сізге үміт артамыз
Сіздің еңбектің қауіпсіз әрі әділ болуын қамтамасыз етуге баса назар аударатыныңызды біле отырып, келесідей қоғамдық талаптарды алға тартамыз:
1. Өндірістік жарақаттар бойынша тәуелсіз аудит жүргізу (ХЕҰ стандарттарына сай).
2. Жарақаттарды жасыруға жол берген лауазымды тұлғаларды жауапкершілікке тарту.
3. МСЭК-ке жіберуден заңсыз бас тарту фактілерін тексеру.
4. Еңбек инспекциясының шынайы деректерге негізделген реформасын қолға алу.
5. Халыққа ашық есеп беру жүйесін енгізу — нақты сан, нақты жарақат, нақты құқық.
6. 5 жылдан бері тіршілігін тоқтатқан Қарағанды қаласындағы Ұлттық Еңбек медицинасының жұмысын жандандыру. Себебі, бірінші кезекте Еңбекті қорғау дегеніміз, Еңбек медицинасы мен Еңбекті қорғау саласымен біріктіре отырып, еңбек адамдарының барлық мәселелерін түпкілікті шешу.
Қорытынды
Сізге шынайы жағдайды бұрмаламай жеткізу — тек министрдің емес, бүкіл қоғамның алдындағы борыш.
Қоғам Сізге сенеді.
Бірақ біз есеп үшін сұлуландырылған сандар емес, жұмысшылардың өмірі мен денсаулығына негізделген шынайы саясатты қалаймыз.
Ізгі құрметпен,
Жұбан Тілеубергенов
Еңбек медицинасының маманы,
Медицина ғылымдарының кандидаты,
Еңбек ардагері
Ақтөбе қаласы, тел.: 87014280990.
Е-astanaprofz@mail.ru
2025 жылғы 4 маусым
Қатаң заңдық тұрғыдан – "алдап отыр" деу үшін қасақана жалған ақпарат бергенін дәлелдеу керек. Бірақ саяси-әлеуметтік талдау тұрғысынан мына жайттар анық:
- Министрлік шынайы жағдайды көрсетуге емес, жақсы есеп беруге мүдделі;
-Еңбек қауіпсіздігі жөніндегі реалды проблемалар әлі шешілген жоқ;
-Еңбек инспекциясы мен медициналық мекемелер зақымдарды жаппай жасырады;
-Осы жүйені басқарушы ретінде министр Жақыпова – жауапты тұлға;
-Жоғары басшылыққа нақты емес мәлімет беру – манипуляция.
Бір сөзбен айтқанда:
Иә, Министр Президентті толық көлемде хабардар етпей отыр.
Бұл жүйелі жалған есеп берудің, бюрократиялық косметика жасаудың көрінісі.
Қорытынды:
-Бұл жағдайда Президентке нақты жағдай жеткізілмей отыр;
-Министрлік статистикамен ойнап, проблемаларды бүркемелеуге тырысады;
-Бұл тек еңбек қауіпсіздігіне ғана емес, елдегі құқық үстемдігіне де тікелей қауіп.
Барлық мәселенің байыбына терең бойлаған соң, ҚР Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевқа ашық хат жазып, мемлекет басшысын жоғарыдағы жайлардан хабардар етуді өзіме жөн санадым.
ҚР Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевқа ашық хат
Тақырыбы: Өндірістік жарақаттар статистикасы мен еңбек қауіпсіздігіне қатысты шынайы жағдай жөнінде.
Құрметті Қасым-Жомарт Кемелұлы!
Сізге еліміздегі еңбек қауіпсіздігі мен өндірістік жарақаттанушылықтың шынайы жағдайына алаңдаған маман азамат ретінде ашық хат жолдап отырмын.
2025 жылғы 3 маусым күні Сіз Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпованы қабылдап, еңбек құқықтарын қорғау мен өндірістегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету шаралары жөнінде ақпарат алдыңыз. Министр өз баяндамасында:
«Жүйелі жұмыстың нәтижесінде 2025 жылдың І тоқсанында өндірістік жарақаттар саны 17%-ға, ал өлім жағдайлары 5%-ға азайды», — деп мәлімдеді.
Алайда, осы мәлімдемеге сену қиын, себебі:
Министр Жақыпованың 2024 жылғы 13 ақпандағы өз сөзіне қайшы Kazinform ақпарат агенттігіне берген сұхбатында:
- «Қазақстанда өндірістік жарақаттардың көпшілігі жасырылады»,
- «Жарақаттар бойынша есеп толық емес»,
- «2023 жылы өлім жағдайлары 2022 жылмен салыстырғанда 22%-ға артты»,
- «Қазақстанда жарақаттанушылық коэффициенті 11:1, ал ХЕҰ стандарты бойынша бұл көрсеткіш 500:1 болуы керек», — деп мойындаған болатын.
Бір жылда мұндай «керемет прогресс» қалай орын алды?
Егер 2023 жылы жағдай ушығып тұрса, ал арада бірнеше ай өткенде статистика күрт жақсарды десе, бұл:
- Шындыққа жанаспайтын,
- Тәуелсіз тексеріспен расталмаған,
- Есеп беруге арналған құрғақ сандар ғана.
Бұған сену қиын, себебі өзі басқарған министрлік – еңбек жарақатын жасыру фактілеріне жол беріп отыр. Басшылыққа бұрмаланған мәлімет беру — мемлекетті адастыру
Егер министрлік өзіне бағынысты инспекциялар арқылы жасырын жарақаттарды есепке алмай, соның есебінен «азаю» көрсеткішін ұсынса — бұл Сізге берілген ақпараттың бұрмаланғанын білдіреді. Мұндай жағдайлар:
- Еңбек құқықтарын қорғауды әлсіретеді,
- Қоғамдық сенімге селкеу түсіреді,
- Реформалардың сапасын төмендетеді.
Сізге үміт артамыз
Сіздің еңбектің қауіпсіз әрі әділ болуын қамтамасыз етуге баса назар аударатыныңызды біле отырып, келесідей қоғамдық талаптарды алға тартамыз:
1. Өндірістік жарақаттар бойынша тәуелсіз аудит жүргізу (ХЕҰ стандарттарына сай).
2. Жарақаттарды жасыруға жол берген лауазымды тұлғаларды жауапкершілікке тарту.
3. МСЭК-ке жіберуден заңсыз бас тарту фактілерін тексеру.
4. Еңбек инспекциясының шынайы деректерге негізделген реформасын қолға алу.
5. Халыққа ашық есеп беру жүйесін енгізу — нақты сан, нақты жарақат, нақты құқық.
6. 5 жылдан бері тіршілігін тоқтатқан Қарағанды қаласындағы Ұлттық Еңбек медицинасының жұмысын жандандыру. Себебі, бірінші кезекте Еңбекті қорғау дегеніміз, Еңбек медицинасы мен Еңбекті қорғау саласымен біріктіре отырып, еңбек адамдарының барлық мәселелерін түпкілікті шешу.
Қорытынды
Сізге шынайы жағдайды бұрмаламай жеткізу — тек министрдің емес, бүкіл қоғамның алдындағы борыш.
Қоғам Сізге сенеді.
Бірақ біз есеп үшін сұлуландырылған сандар емес, жұмысшылардың өмірі мен денсаулығына негізделген шынайы саясатты қалаймыз.
Ізгі құрметпен,
Жұбан Тілеубергенов
Еңбек медицинасының маманы,
Медицина ғылымдарының кандидаты,
Еңбек ардагері
Ақтөбе қаласы, тел.: 87014280990.
Е-astanaprofz@mail.ru
2025 жылғы 4 маусым
Читайте также
Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің Әлеуметтік-мәдени даму комитетінің Төрағасы А. Қ. Аймағамбетов мырзаға ХАТ
---
Ағымдағы жылдың желтоқсан айының 5-і күні Астана қаласында Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі С.Қ. Жақыпова «2030
МЕДИЦИНА ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІНІҢ ДЕНСАУЛЫҒЫН САҚТАУ - ӨТЕ МАҢЫЗДЫ МІНДЕТ
Ж. Тілеубергенов, медицина ғылымдарының кандидаты, ҚР Денсаулық сақтау ісінің үздігі. Тәуелсіз сарапшы, заңгер Нұр - Сұлтан қаласы. Қ. А. Асқаров,
Комментарии (0)